Από τις αρχές του 20ου αιώνα είχε αρχίσει η χρήση χημικών λιπασμάτων και φαρμάκων. Από τότε κάποιοι αγρότες ανησυχούσαν για τη μείωση της γονιμότητας του εδάφους, της ποιότητας των τροφίμων αλλά και για την αύξηση των ασθενειών στις καλλιέργειες και στα ζώα. Το 1924 ο Αυστριακός φιλόσοφος Rudolf Steiner οδηγούμενος από την ανάγκη των αγροτών για καλή ποιότητα τροφής με τρόπο φιλικό προς το περιβάλλον τα οποία θρέφουν το σώμα και την ψυχή, έδωσε οχτώ διαλέξεις οι οποίες έθεσαν τις πρακτικές και πνευματικές βάσεις για την ανάπτυξη της γεωργίας.
Έτσι ‘γεννήθηκε’ η βιοδυναμική γεωργία.
Το 1928 δημιουργήθηκε το σήμα “Demeter” το οποίο χρησιμοποιείται μέχρι και σήμερα παγκοσμίως στα πιστοποιημένα βιοδυναμικά προϊόντα. Το πρότυπο Demeter προηγήθηκε του Ευρωπαϊκού κανονισμού για τη βιολογική γεωργία. Προϋπόθεση για την πιστοποίηση Demeter είναι η πιστοποίηση σύμφωνα με τους Ευρωπαϊκούς κανονισμούς 834/2007 και 889/2008. Υπάρχουν αυστηρότερες προδιαγραφές απ’ αυτές του κανονισμού για την βιολογική γεωργία της Ε.Ε.
Το σήμα Demeter είναι ευρέως διαδομένο σε χώρες της Κεντρικής Ευρώπης και συνυφασμένο με ποιοτικά τρόφιμα υψηλής θρεπτικής αξίας τα οποία έχουν παραχθεί με σεβασμό προς τη φύση, τα ζώα και τον άνθρωπο. Έχει ένα πιστό καταναλωτικό κοινό που πολλές φορές αναζητά και επιλέγει συνειδητά προϊόντα με σήμανση Demeter.
Στη βιοδυναμική γεωργία το αγρόκτημα θεωρείται ζωντανός οργανισμός και οι βιοδυναμικοί αγρότες εργάζονται σε αρμονία με τη φύση. Στο κέντρο βρίσκεται ο άνθρωπος και η ανάγκη για ποιοτική τροφή. Έτσι, κάθε στοιχείο και μικροοργανισμός του εδάφους και το νερό έχει καθοριστική σημασία. Η ισορροπία και η αρμονική αλληλεπίδραση μεταξύ όλων των στοιχείων που συντελούν την φάρμα παίζει σημαντικό ρόλο στη ευεξία του συστήματος. Οι πρακτικές της βιοδυναμικής γεωργίας λαμβάνουν υπόψη τόσο την πολυπλοκότητα του οικολογικού συστήματος όσο και τις ζωντανές δυνάμεις της φύσης. Πρωταρχική ανάγκη για την ευρωστία των καλλιεργειών είναι η αύξηση της γονιμότητας του εδάφους. Χρησιμοποιούνται υψηλής ποιότητάς κομπόστ (χωνεμένη κοπριά) παρασκευάσματα από φυτά και χαλαζία.
Βιοδυναμική καλλιέργεια: Έδαφος πλούσιο σε οργανική ουσία. Καλλιέργεια ελιάς, 2018
Παγκόσμια στατιστικά 2020 και θέση της Ελλάδας
Ανά τον κόσμο, εκτός της Αυστραλίας καλλιεργούνται 2.207.250 στρέμματα βιοδυναμικά, συνολικά 6.429 αγροκτήματα.
Στη Ελλάδα καλλιεργούνται βιοδυναμικά 4.660 στρέμματα (45 αγροκτήματα, 5 μεταποιητές, 3 διανομείς). Η πλειονότητα των καλλιεργειών είναι ελαιόδεντρα (λάδι και επιτραπέζιες), αμπέλι (για οινοποίηση) και λίγα κηπευτικά.
Τα τρία τελευταία χρόνια γίνονται προσπάθειες για την αναθέρμανση του Ελληνικού συλλόγου βιοδυναμικής γεωργίας με σκοπό:
- ανταλλαγή γνώσεων
- συντονισμό των προσπαθειών
- σύνδεση με τα παγκόσμια δρώμενα
Το 2018 και 2019 δυο εκπρόσωποι από την Ελλάδα (βιοδυναμικοί παραγωγοί) συμμετείχαν στο παγκόσμιο συνέδριο για τη βιοδυναμική γεωργία στο Dornach της Ελβετίας. Τον Μάιο του 2018 έλαβα μέρος μια εκδήλωση στην Αθήνα με καλεσμένο τον Jean – Michel Florin, επικεφαλή του τμήματος Βιοδυναμικής Γεωργίας του Goetheanum.
Βιοδυναμική καλλιέργεια ελιάς στη περιοχή της Μεσαράς στην Κρήτη, 2018
Ποια η διαφορά της Βιοδυναμικής καλλιέργειας από την οργανική και τη συμβατική;
Στη συμβατική γεωργία χρησιμοποιούνται μεγάλες ποσότητες συνθετικών λιπασμάτων και χημικών ουσιών για την καταπολέμηση ασθενειών με πρωταρχικό στόχο την αύξηση της παραγωγής.
Όμως τα εδάφη δεν έχουν πια την ικανότητα να συγκρατούν θρεπτικές ουσίες και νερό λόγω των εντατικών καλλιέργειών και μονοκαλλιεργειών έχουν χάσει την δομή τους, έτσι μεγάλες ποσότητες λιπασμάτων καταλήγουν στον υδροφόρο ορίζοντα και έτσι διαταράσσεται όλο το σύστημα μαζί της χλωρίδας και πανίδας.
Η βιολογική και η βιοδυναμική καλλιέργεια είναι πιο κοντά στη πραγματική τέχνη της παραδοσιακής καλλιέργειας καθώς σέβονται το περιβάλλον περιορίζοντας στο ελάχιστο τη χρήση εξωτερικών εισροών όπως φυτοφάρμακα, εντομοκτόνα και συνθετικά λιπάσματα. Εστιάζουν στην ποιότητα παρά στην ποσότητα. Επίσης, καθώς οι διαδικασίες συνήθως είναι μη αυτοματοποιημένες, προσφέρουν θέσεις εργασίας. Η βιοδυναμική πάει ένα βήμα παραπέρα, είναι μέρος μίας ευρύτερης φιλοσοφίας, της «ανθρωποσοφία», η οποία συμπεριλαμβάνει ιατρικές επιστήμες, τέχνες, εκπαίδευση, και άλλα.
Σχετικά με τη βιοδυναμική κτηνοτροφία πολύ μεγάλη σημασία έχει η ευρωστία και συνολική υγεία των ζώων και ο σεβασμός της ολότητας των ζώων. Στις αγελάδες κρατούν τα κέρατα, δεν κόβονται όπως πολύ συχνά γίνεται στη συμβατική αλλά και βιολογική κτηνοτροφία.
Για περαιτέρω ενημέρωση για τη διαδικασία πιστοποίησης DEMETER οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να απευθυνθούν στο Τμήμα Διεθνών Προτύπων του Οργανισμού ΔΗΩ, στη κα Ματίνα Τσαλουμά στο τηλ. 2108224384 (εσωτ.119) και στη κα Λίνα Λασηθιωτάκη (εσωτ.111).
